Trouwen of samenwonen
Berekening personenbelasting
Voor de berekening van de te betalen personenbelasting maakt het niet uit of men getrouwd is dan wel samenwoont. De belastingberekening gebeurt immers volledig gescheiden voor beide partners. Het enige verschilpunt hier is dat gehuwden slechts één aanslagbiljet ontvangen waarop de twee aparte sommen tesamen worden vermeld en met mekaar worden opgeteld, waardoor er één globaal te betalen bedrag is vermeld. De samenwonenden krijgen elk hun eigen aanslagbiljet. De som van deze twee aparte aanslagbiljetten is evenwel gelijk aan het ene aanslagbiljet van de gehuwden.
Betaling personenbelasting
Voor de betaling van de verschuldigde personenbelasting is er wel een verschil : gehuwden kunnen door de fiscus aangesproken worden voor de schulden van de gemeenschap, dwz de ene kan voor de belastingschulden van de andere worden aangesproken. Bij samanwonenden speelt dit helemaal niet en is het ieder voor zich.
Onderhoudsgeld
Huwen houdt ook in dat, indien het tot een echtscheiding komt, de rechter steeds een van beide partners kan verplichten tot het betalen van onderhoudsgeld.
Bij samenwonen ligt dit helemaal anders. Feitelijke samenwoners ( zonder verklaring van wettelijke samenwoning) beloven elkaar in principe helemaal niets. Het einde van hun relatie is aan geen enkele formaliteit onderworpen. Er is ook geen sprake van onderhoudsgeld.
Verklaring van wettelijke samenwoning
Er bestaat echter ook een tussenmogelijkheid nl wettelijk samenwonen. Hiervoor dient men een verklaring van wettelijke samenwoning af te leggen voor de ambtenaar van de burgerlijke stand van de woonplaats. De draagwijdte van deze verklaring is minimaal. De bescherming is beperkt en de partners krijgen hierdoor vooral plichten en weinig of geen rechten. De overeenkomst kan steeds op eender welk moment op eender wiens verzoek door elk van de partners worden opgezegd. De opzegging moet wel steeds via deurwaardersexploot gebeuren.
Samenlevingscontract
Zowel wettelijk samenwonenden als feitelijk samenwonenden kunnen een “samenlevingscontract” afsluiten maar niemand is daartoe verplicht. In een samenlevingscontract kunnen onder andere volgende zaken niet worden geregeld : men kan mekaar geen eeuwige trouw beloven, men kan mekaar niet verplichten om samen te wonen. Men kan ook niet overeen komen om na de breuk een vergoeding te doen betalen die onbeperkt is in de tijd. Wat wel geregeld zou kunnen worden is het volgende : degene die de relatie verbreekt een bepaalde som doen betalen aan de ander. Of de thuiswerkende partner na de breuk een som doen toekomen voor zijn niet betaalde arbeid.
Meestal wordt in het samenlevingscontract opgenomen wie wat bezit en wie er opdraait voor de kosten van de kinderen. Ook kunnen er regelingen worden getroffen voor de kosten van het huishouden, over de gemeenschappelijke spaarrekeningen en over wie de huur zal overnemen na de breuk. Ook kunnen ze overeen komen dat de samenwoners voor het ondertekenen van bepaalde contracten steeds gezamenlijk moeten optreden. Als dan toch één van de partners alleen optreedt dan kan de andere partner tenminste een schadevergoeding vragen aan die ene partner.
Sociale rechten
Wat betreft de sociale rechten geldt de concrete samenstelling van het gezin voor het dekken van de sociale risico´s. Gehuwd of niet speelt geen rol. Grote uitzondering hier zijn uitkeringen tengevolge van een arbeidsongeval of een overlevingspensioen. Deze twee worden enkel toegekend aan de langslevende echtgenoot waaruit dus kan afgeleid worden dat ze enkel voor gehuwden gelden. Anderzijds worden ongehuwd samenwonenden dan weer bevoordeeld voor het rustpensioen.
Successierechten
Wat betreft successierechten is er een gelijke behandeling voor samenwoners en gehuwden, evenwel met verschillen tussen de gewesten. In Vlaanderen betalen samenwoners hetzelfde lage tarief als gehuwden, op voorwaarde dat ze wettelijk samenwonen of dat ze minstens één jaar feitelijk samenwonen en dat ook kunnen bewijzen. In het Brussels Gewest worden alleen wettelijke samenwoners hetzelfde behandeld als gehuwden. Feitelijke samanwoners worden er veel hoger belast in de successierechten. In Wallonië gelden er nog andere regels.
Erfenisrechten
Wat betreft erven zelf kan gesteld worden dat de wettelijke erfgenamen van iemand die ongehuwd samenwoont steeds in eerste plaats zijn eigen kinderen zullen zijn, kleinkinderen eventueel, gevolgd door ouders, broers en zussen of nog verder de grootouders, neven en nichten. Een samenlevingscontract verandert daar niets aan. Met een testament kan hier wel gedeeltelijk een mouw aan worden gepast. Men kan zijn partner aanwijzen als begunstigde van zijn eigen bezittingen na het overlijden. Dit kan via een gewoon eigenhandig geschreven verklaring welke de datum vermeldt en welke ook ondertekend is. Zoals iedereen weet, kunnen de kinderen evenwel nooit buitenspel gezet worden via een testament. Men mag via testament nooit het voorbehouden deel voor de kinderen weggeven. Als er 1 kind is dan is het voorbehouden deel voor dat kind 1/2 en mag er dus de andere 1/2 weggegeven worden. Als er 2 kinderen zijn dan is hun voorbehouden deel 2/3 en mag er dus maar 1/3 weggeven worden. Als er 3 kinderen zijn dan is hun voorbehouden deel 3/4 en mag er dus maar 1/4 weggegeven worden. Als er geen kinderen zijn dan heeft elk van de ouders een wettelijk voorbehouden deel van 1/4 van de nalatenschap dwz als de beide ouders nog leven en er zijn geen kinderen dan kan de overledene maar 1/2 van de nalatenschap aan zijn overlevende partner overlaten via testament. Als men daarentegen gehuwd is dan zien de zaken er helemaal anders uit. Dan komt de wettige echtgenoot, samen met eventuele kinderen, op de eerste plaats als erfgenaam. De langslevende echtgenoot bekomt dan automatisch het vruchtgebruik van alle goederen van de overleden partner en van de gezinswoning. Daar kunnen de eigen kinderen niets tegen in brengen.
De gezinswoning
De gezinswoning geniet van bescherming in een huwelijk en bij een wettelijke samenwoning. Feitelijk samenwonenden blijven wat dat betreft in de kou staan. Indien de woning aan één van de feitelijk samenwonenden toebehoort dan kan de ander bij het beëindigen van de relatie zonder meer op straat worden gezet. Bij een huwelijk en wettelijke samenwoonst is dat dus nooit het geval. In het slechtste geval zal er dan via de vrederechter naar een billijke oplossing dienen gezocht. Maar men belandt tenminste niet op straat.
Na het overlijden kan de overblijvende partner, indien hij gehuwd was, ook nooit uit de gezinswoning worden gezet door de eigen kinderen. Voor wettelijk samenwonenden geldt dat de overblijvende partner steeds het vruchtgebruik heeft over de gezinswoning. Voor feitelijk samenwonenden bestaat er bij overlijden helemaal geen bescherming. Zij kunnen door de kinderen van de overledene eventueel uit de woning worden gezet.
Tips voor wettelijk samenwoners:
- U behoudt allebei de goederen die U bezat voor het samenwonen
- Nieuwe aankopen behoren toe aan de partner op wiens naam de factuur is opgemaakt, zelfs al heeft de ander alles betaald
- Uw eigen inkomen is en blijft van U
- Al de rest behoort in onverdeeldheid toe aan beiden, elk is eigenaar voor de helft
- Laat best alles door een notaris opmaken, eventueel voorzien van extra afspraken tussen U beiden
- Betaal gezamenlijke aankopen via een gezamenlijke rekening en laat de factuur op beiden zetten
- Is het de bedoeling dat één partner alleen eigenaar is van iets, laat hem dat via zijn eigen rekening betalen en laat de factuur op hem alleen opmaken